Ιερός Ναός
Αγίου Δημητρίου των Όπλων
Αγιολογία των Αθηνών
Επίσκοποι
α'. Ιερόθεος ο Αρεοπαγίτης και Επίσκοπος Αθηνών, ο οποίος εικονίζεται στο Ιερό Βήμα πολλών παλιών Ναών της Αττικής. Έζησε τον πρώτο μ.Χ. αιώνα και εκοιμήθη ειρηνικά στην επ’ ονόματί του Ιερά Μονή εν Μεγάροις, όπου ο τάφος και η σεπτή κάρα του. Τούτου την μνήμην τιμά η Εκκλησία την 4η Οκτωβρίου.
β'. Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, ο οποίος έζησε και μαρτύρησε περί το τέλος του πρώτου μ.Χ. αιώνα, του οποίου η μνήμη τιμάται την 3η Οκτωβρίου.
γ'. Νάρκισσος, εκ των Εβδομήκοντα Αποστόλων, ο οποίος εμαρτύρησε περί τις αρχές του δευτέρου μ.Χ. αιώνα. Η μνήμη του τιμάται την 31η Οκτωβρίου.
δ'. Πούπλιος, ο οποίος εμαρτύρησε επίσης κατά τόν δεύτερο μ.Χ. αιώνα, του οποίου η μνήμη τελείται την 13η Μαρτίου.
ε'. Κοδράτος, ο οποίος εμαρτύρησε τον αυτό δεύτερο μ.Χ. αιώνα, η δε μνήμη του τιμάται την 21η Οκτωβρίου.
στ'. Λεωνίδης, ο οποίος εκοιμήθη ειρηνικά, του οποίου αγνοούμε την εποχή της ακμής, η οποία σίγουρα συμπίπτει μεταξύ του τρίτου και έκτου αιώνα. Η μνήμη του τελείται την 15η Απριλίου.
ζ'. Κλημάτιος, ο οποίος είναι γνωστός από επιγραφή, η οποία βρέθηκε προ καιρού στην Αθήνα. Ήκμασε πιθανόν μεταξύ του τετάρτου και του έκτου αιώνα.
η'. Μιχαήλ Χωνιάτης, επίσκοπος Αθηνών († 1222). Η μνήμη του τιμάται την 4η Ιουλίου.
Αθηναίοι Άγιοι,
μαρτυρήσαντες ή εν ειρήνη κοιμηθέντες στην Αθήνα.
α'. Δάμαρις, η πρώτη που πίστευσε στο Χριστό, μαζί με τον Άγ. Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη, από το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο (Πράξ. 17,34). Εορτάζει την 2α Οκτωβρίου.
β'. Ρουστικός και Ελευθέριος, τους οποίους η παράδοση αναφέρει ως μαθητές του Αγ. Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, οι και συμμαρτυρήσαντες μαζί με τον διδάσκαλό τους (3η Οκτωβρίου).
γ'. Αθηναγόρας ο Απολογητής, χριστιανός φιλόσοφος του δευτέρου αιώνα, του οποίου η μνήμη τιμάται την 24η Ιουλίου.
δ'. Διονύσιος καί Χριστίνα, οι μαρτυρήσαντες επί Δεκίου κατά τον τρίτο αιώνα, των οποίων τη μνήμη τιμά η Εκκλησία την 18η Μαΐου.
ε'. Ηράκλειος, Παυλίνος και Βενέδημος, οι κήρυκες του Ευαγγελίου, που μαρτύρησαν επίσης τον τρίτο αιώνα, των οποίων τη μνήμη τιμά η Εκκλησία την 18η Μαΐου.
στ'. Οσιομάρτυρες 179, οι Αναιρεθέντες στην Ιερά Μονή Παντοκράτορος Ταώ (Νταού) Πεντέλης κατά την Κυριακή του Πάσχα του έτους 1680, υπό των αθέων Αγαρηνών, των οποίων τα Ιερά λείψανα είναι θησαυρισμένα στην ως άνω Ιερά Μονή. Η μνήμη αυτών τιμάται την Τρίτη της Διακαινισίμου.
ζ'. Οσιομάρτυς Φιλοθέη η Αθηναία († 1589). Η μνήμη της τιμάται την 19η Φεβρουαρίου και το σεπτό σκήνωμά της φυλάσσεται στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών.
η'. Τιμόθεος, Επίσκοπος Ευρίπου και κτίτωρ της Ιεράς Μονής Πεντέλης († 1590), στην οποία φυλάσσεται και η κάρα του. Τιμάται την 16η Αυγούστου.
θ'. Μιχαήλ Πακνανάς, ο Νεομάρτυς, ο οποίος μαρτύρησε δεκαοκτώ ετών κατά το έτος 1771 στους στύλους του Ολυμπίου Διός, του οποίου η μνήμη τιμάται την 9η Ιουλίου.
Αθηναίοι μαρτυρήσαντες ή εν ειρήνη κοιμηθέντες εκτός Αθηνών.
α'. Ανάκλητος Πάπας Ρώμης, ο οποίος μαρτύρησε περί το έτος 112. Εορτάζει την 13η Ιουλίου.
β'. Υγίεινος ο φιλόσοφος, Πάπας Ρώμης, ο οποίος μαρτύρησε στη Ρώμη περί το έτος 156 και τιμάται την 11η Ιανουαρίου.
γ'. Αριστείδης, φιλόσοφος και Μάρτυς, απολογητής του δευτέρου αιώνα. Η μνήμη του τιμάται την 13η Σεπτεμβρίου, ενώ στο Λυκαβηττό σώζεται το σπήλαιο όπου διέμενε.
δ'. Σίξτος (ή Ξύστος) Β' Πάπας Ρώμης, ο οποίος μαρτύρησε στη Ρώμη περί το έτος 260, του οποίου η μνήμη τιμάται την 10η Αυγούστου.
ε'. Δαρεία, η μετά του εξ Αλεξανδρείας συζύγου αυτής Χρυσάνθου, οι οποίοι μαρτύρησαν τον τρίτο αιώνα στην Αλεξάνδρεια. Τούτων η μνήμη τιμάται την 19η Μαρτίου.
στ'. Ουαλεντίνος ιερομάρτυς, ο οποίος μαρτύρησε στη Ρώμη το έτος 269 και τιμάται στις 14 Φεβρουαρίου.Τα λείψανα του φυλάσσονται σε Ρωμαιοκαθολικό ναό των Αθηνών
ζ'. Μηνάς ο καλλικέλαδος και Ερμογένης, οι οποίοι μαρτύρησαν στην Αλεξάνδρεια επί Μαξιμίνου, των οποίων η μνήμη τελείται την 10η Δεκεμβρίου. Τμήμα της κάρας του Αγίου Μηνά φυλάσσεται στο Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών.
η'. Ίσαυρος ο Διάκονος, Βασίλειος και Ιννοκέντιος, οι οποίοι μαρτύρησαν στην Απολλωνία περί τα τέλη του τρίτου αιώνα, των οποιων τη μνήμη τιμά η Εκκλησία μας τη 17η Ιουνίου.
θ'. Μάρκος ο ασκητής, ο οποίος εκοιμήθη στο όρος «Θράκη» της Αιθιοπίας κατά τον τέταρτο αιώνα. Εικονίζεται συνήθως υπέργηρος και γυμνός, έχοντας καλυμμένο το σώμα του μέ δασείς τρίχες.
ι'. Ευδοκία, η σύζυγος του αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Β'. Εκοιμήθη στα Ιεροσόλυμα το έτος 460 και τιμάται την 13η Αυγούστου.
ια΄. Γισλένιος επίσκοπος, ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα και ήκμασε στο Βέλγιο (όπου και τα λείψανά του). Κατά πολλούς διετέλεσε και Επίσκοπος Αθηνών. Εκοιμήθη το έτος 681 και τιμάται την 9η Οκτωβρίου.
ιβ'. Gilles όσιος, ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα και ήκμασε στη Νότια Γαλλία († 710). Τιμάται την 1η Σεπτεμβρίου.
ιγ'. Ειρήνη η Αθηναία, αυτοκράτειρα Βυζαντίου, η συγκαλέσασα την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο. Εκοιμήθη το έτος 802 και τιμάται την 9η Αυγούστου. ιγ'. Βασίλειος ο Ομολογητής, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, ο εξ Αθηνών († 870). Η μνήμη του τιμάται την 1η Φεβρουαρίου και τα λείψανά του φυλάσσονται στον Ι. Ν. Αγ. Σοφίας Θεσσαλονίκης.
ιδ'. Θεοδόσιος όσιος ο νέος, ο εξ Αθηνών, τελειωθείς εν ειρήνη τον ένατο αιώνα. Η μνήμη του τιμάται την 7η Αυγούστου και τα λείψανά του φυλάσσονται στην ομώνυμή του Μονή στην Αργολίδα.
ιε'. Ιωάννης ο Σιναΐτης, μαρτυρήσας κατά την επιδρομή των Αράβων το ἔτος 1091. Τιμάται την Τετάρτη της Διακαινησίμου.
ιστ'. Κλήμης, κτίτωρ της εν Σαγματά Ιεράς Μονής, όπου και τα σεπτά λείψανα. Τιμάται την 27ην Ιανουαρίου.
ιζ'. Σωφρόνιος και Βαρνάβας, κτίτορες της Ιεράς Μονής Σουμελά (11ος αιώνας), των οποίων η μνήμη τελείται την 18η Αυγούστου, μετά του συνασκητού τους Χριστοφόρου.
ιη'. Άνθιμος μητροπολίτης Αθηνών και Πρόεδρος Κρήτης ο Ομολογητής († 1371), ο οποίος τιμάται την 22α Νοεμβρίου.
ιθ'. Αντώνιος Νεομάρτυς, ο μαρτυρήσας στην Κωνσταντινούπολη το έτος 1774. Η μνήμη του τιμάται την 5η Φεβρουαρίου.
Άγιοι εξ άλλων τόπων
μαρτυρήσαντες ή εν ειρήνη κοιμηθέντες στην Αθήνα.
α'. Παύλος και Ανδρέας οι εκ Μεσοποταμίας στρατιώτες, οι οποίοι μαρτύρησαν επί Δεκίου τον τρίτο αιώνα, των οποίων η μνήμη τελείται την 18η Μαΐου.
β'. Μαρτινιανός όσιος, ο εκ Καισαρείας της Παλαιστίνης, ο οποίος εκοιμήθη ειρηνικά περί το τέλος του πέμπτου – αρχές του έκτου αιώνα. Τούτου η μνήμη τελείται την 13η Φεβρουαρίου.
γ'. Νικόλαος όσιος ο Πλανάς, ιερέας από τη Νάξο, ο οποίος εκοιμήθη το έτος 1932 του οποίου το ιερό λείψανο φυλάσσεται στον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννου του Κυνηγού Λεωφόρου Βουλιαγμένης. Εορτάζεται την 2α Μαρτίου.
δ'. Νικηφόρος όσιος ο λεπρός, ο εκ Χανίων Κρήτης, ο οποίος εκοιμήθη στην Αθήνα το έτος 1964 και εορτάζει την 4η Ιανουαρίου.
Αγιοι από άλλους τόπους οι οποίοι διέμειναν στην Αθήνα.
α'. Παύλος, ο Απόστολος των Εθνών, ο οποίος μαρτύρησε περί το έτος 67 μ.Χ. στη Ρώμη και η μνήμη του τελείται την 29η Ιουνίου.
β'. Φίλιππος ο Απόστολος (σύμφωνα με τις Απόρυφες Πράξεις των Αποστόλων ήλθε στην Αθήνα), ο οποίος εορτάζεται την 14η Νοεμβρίου.
γ'. Γρηγόριος ο Θεολόγος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος μαθήτευσε στην Αθήνα και εκοιμήθη ειρηνικά στη γενέτειρά του Αριανζό περί τα έτη 389-391. Η μνήμη του τιμάται την 25η Ιανουαρίου, την δε 30ή του ιδίου μηνός συνεορτάζεται μετά των αγίων Βασιλείου του Μεγάλου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου (Εορτή των Τριών Ιεραρχών).
δ'. Βασίλειος ο Μέγας, ο εκ Καππαδοκίας Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας, ο οποίος μαθήτευσε και αυτός στην Αθήνα, μαζί με τον ως άνω Άγιο Γρηγόριο (διαμένοντες στον εντός του Ναού των Αγίων Ισιδώρων Λυκαβηττού σπηλαίου). Εκοιμήθη ειρηνικά στην επισκοπή του το έτος 379. Η μνήμη του τελείται την 1η Ιανουαρίου και το χέρι του φυλάσσεται στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος.
ε'. Μόδεστος ο εκ Σεβαστείας Αρχιεπίσκοπος Ιεροσολύμων, ο οποίος βαπτίσθηκε, θαυματούργησε και για αρκετό καιρό ασκήτευσε στην Αθήνα. Εκοιμήθη ειρηνικά στην Ιερουσαλήμ περί το έτος 298, η δε μνήμη του τελείται την 16η Δεκεμβρίου.
στ. Βιγίλιος επίσκοπος Τρεντ, ο οποίος περάτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Αθήνα. Εκοιμήθη το έτος 405 και εορτάζει την 26η Ιουνίου.
ζ΄. Ιερώνυμος όσιος ο Πεντάγλωσσος, ο οποίος ταξιδεύοντας προς Αντιόχεια διήλθε από την Αθήνα πριν το 373 μ.Χ. Εκοιμήθη το έτος 420 και τιμάται την 15η Ιουνίου.
η΄. Διόδωρος επίσκοπος Ταρσού Κιλικίας, ο οποίος σπούδασε στην Αθήνα. Εκοιμήθη περί το έτος 392.
θ΄. Gaudentius επίσκοπος Brescia, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε στην Αθήνα ως υποστηρικτής του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, καθ’ οδόν προς Κωνσταντινούπολη. Η μνήμη του τιμάται την 25η Οκτωβρίου.
ι'. Σεραπίων εκ Σιδώνος όσιος, ο οποίος εκοιμήθη ειρηνικά πριν από τον έκτο αιώνα σε άγνωστο τόπο. Η μνήμη του τελείται την 21η Μαρτίου.
ια΄. Συνέσιος επίσκοπος Κυρηνείας, ο οποίος έζησε κατά τον 5ο αιώνα. Στις επιστολές του αναφέρεται διεξοδικά στην επίσκεψή του στην Αθήνα. Τιμάται την 26η Μαΐου.
ιβ'. Θεόδωρος ο εκ Ταρσού της Κιλικίας, αρχιεπίσκοπος Καντερβουρίας, ο οποίος περάτωσε στην Αθήνα τις εγκυκλίους σπουδές του και εκάρη Μοναχός. Κοιμήθηκε ειρηνικά την 19η Σεπτεμβρίου († 690).
ιγ'. Λουκάς ο εν Στειρίω και κτίτωρ της εν Βοιωτία ομωνύμου Ιεράς Μονής, όπου και το σκήνωμά του. Ἔλαβε την μοναχική κουρά στην Αθήνα. Εκοιμήθη το έτος 946 και τιμάται τήν 7η Φεβρουαρίου.
ιδ'. Φαντίνος ο θαυματουργός, ο οποίος επισκέφθηκε την Αθήνα για προσκυνηματικούς λόγους († 974). Τιμάται την 30ή Αυγούστου.
ιε'. Νίκων όσιος ο «Μετανοείτε», ο οποίος δίδαξε στην Αθήνα. Εκοιμήθη το έτος 998 και τιμάται την 26η Νοεμβρίου.
ιστ'. Μελέτιος, κτίτωρ της εν Κιθαιρώνι ομωνύμου Ιεράς Μονής (όπου και τα λείψανά του), ο οποίος έλαβε την ιεροσύνη στην Αθήνα. Εκοιμήθη το έτος 1105 και τιμάται την 1η Σεπτεμβρίου.
ιζ'. Ραφαήλ ιερομάρτυς ο νεοφανής, ο εν Καρυαίς της Λέσβου, ο οποίος επισκεπτόταν την Αθήνα. Κατά πολλούς ιερουργούσε στον Ι. Ναό Αγ. Δημητρίου Λουμπαρδιάρη. Μαρτύρησε το έτος 1463 και εορτάζεται μετά των συμμαρτύρων του Νικολάου και Ειρήνης την Τρίτη της Διακαινησίμου.
ιη'. Συμεών όσιος ο μονοχίτων και ανυπόδητος, ο οποίος δίδαξε στην Αθήνα μεταξύ των ετών 1528-1550. Τιμάται την 19η 'Απριλίου.
ιθ'. Διονύσιος ο εκ Ζακύνθου, Αρχιεπίσκοπος Αιγίνης, ο οποίος χειροτονήθηκε στο εκκλησάκι του Αγίου Ελευθερίου παραπλεύρως του Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών υπό του τότε Μητροπολίτου Αθηνών Νικάνορος το έτος 1577. Η μνήμη του τελείται την 17η Δεκεμβρίου.
κ'. Γρηγόριος ο Ε', Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος διέμεινε προ της πατριαρχίας του στην Αθήνα, όπου και εργάσθηκε ως Ιεροδιδάσκαλος. Τιμάται την 10η Απριλίου και η λάρνακά του ευρίσκεται στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών.
κα'. Αρσένιος όσιος ο εν Πάρω, ο οποίος διετέλεσε Αδελφός της Ιεράς Μονής Πεντέλης. Εκοιμήθη το έτος 1877 και τιμάται την 31η Ιανουαρίου, ενώ τα λείψανά του φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Χριστού Δάσους Πάρου.
κβ'. Νεκτάριος, Επίσκοπος Πενταπόλεως, ο εν Αιγίνη, όπου και τα λείψανά του. Διετέλεσε Σχολάρχης της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής καί εκοιμήθη στο «Αρεταίειο» Νοσοκομείο Αθηνών († 8 Νοεμβρίου 1920). Εορτάζεται την 9η Νοεμβρίου.
κγ'. Ιουστίνος όσιος ο Πόποβιτς, ο οποίος περάτωσε τις θεολογικές του σπουδές στην Αθήνα το έτος 1926. Εκοιμήθη το έτος 1979 και τιμάται την 14η Ιουνίου.
κδ'. Πορφύριος όσιος ο Καυσοκαλυβίτης, κτίτωρ του Ιερού Ησυχαστηρίου στο Μήλεσι επ’ ονόματι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Εγκαταβίωσε σε Μετόχια της Ιεράς Μονής Πεντέλης και διετέλεσε Εφημέριος του Ιερού Παρεκκλησίου του Αγίου Γερασίμου της Πολυκλινικής Αθηνών. Εκοιμήθη το έτος 1991 και εορτάζεται την 2α Δεκεμβρίου.
κε΄. Φιλόθεος όσιος της Πάρου, κτίτωρ της Ιεράς Μονής Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης. Επισκεπτόταν τακτικά την Αθήνα (και τον Ιερό μας Ναό). Εκοιμήθη το έτος 1980 και εορτάζει την 8η Μαΐου.
Η Σύναξη πάντων των εν Αθήναις Αγίων τιμάται την 12η Οκτωβρίου, ημέρα της απελευθερώσεως των Αθηνών από τη Γερμανική Κατοχή.